Önce şiire bir göz atalım:
Şenlik dağıldı bir acı yel kaldı bahçede yalnız
O mahur beste çalar Müjgan’la ben ağlaşırız
Gitti dostlar şölen bitti ne eski heyecan ne hız
Yalnız kederli yalnızlığımızda sıralı sırasız
O mahur beste çalar Müjgan’la ben ağlaşırız
Bir yangın ormanından püskürmüş genç fidanlardı
Güneşten ışık yontarlardı sert adamlardı
Hoyrattı gülüşleri aydınlığı çalkalardı
Gittiler akşam olmadan ortalık karardı
Bitmez sazların özlemi daha sonra daha sonra
Sonranın bilinmezliği bir boyut katar ki onlara
Simsiyah bir teselli olur belki kalanlara
Geceler uzar hazırlık sonbahara.
Şiirin adı Bir Mahur Beste. Şairi Attila İlhan. Farklı bir şiir.
En azından günümüzde sevilen şiir olduğu iddia edilen şeylerden farklı.
Uzun zamandır şiir kafiyesiz, söz oyunsuz, çoğunlukla devrik cümlelerden oluşan bir metin olarak algılanıyor.
Eğer
“Gitmiştim ben uzaklara
Bırakmıştım seni yapayalnız”
Benzeri şeyler yazarsak şiir olacak sanılıyor. Bir de kesinlikle kafiye olmamalı.
Atilla İlhan’ın şiiri bu yüzden önemli. Şiir gibi şiir çünkü.
Her şeyden önce bir derdi var, bir olayı, bir duygulanımı anlatıyor. Tabii bir derdin, bir davanın, bir duygulanımın olması yetmez, onu bir de edebi şekilde sunmak önemli, şiir tam da bunu yapıyor.
Anlattığı şey 1970’lerin başında Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının idamı.
Şair onları “Bir yangın ormanından püskürmüş genç fidanlardı
Güneşten ışık yontarlardı sert adamlardı
Hoyrattı gülüşleri aydınlığı çalkalardı” şeklinde tanımlıyor.
Ama onlar gitti ve arkalarında derin bir sızı bıraktı, onları sevenlerin dünyası karardı.
Deniz Gezmiş ve arkadaşları neden genelde insanları, özelde de şairleri bu kadar etkiledi? Onların idamından hemen önce öldürülen ve Mahir Çayan ve arkadaşları bu kadar etkilememişti insanları.
Bunun bir nedeni, Mahir Çayan ve arkadaşlarının kendi seçtikleri şekilde ölmeleriydi.
Deniz Gezmiş ve arkadaşları ise başkalarının seçtiği şekilde öldüler. Ölümü haftalarca, günlerce beklediler.
Deniz Gezmiş ve arkadaşlarının ölümü toplumu (en azından bir bölümünü derinden etkiledi. Bu etkiyle şiirler yazıldı, besteler yapıldı.
Atilla İlhan’ın şiir bunlardan yalnızca bir tanesi. En iyilerden birisi.
Bu şiir iki kez bestelendi, şarkı haline getirildi. İlki Ergüder Yoldaş’ın yaptığı ve karısı Nur Yoldaş’ın seslendirdiği şarkıydı.
Onlardan yıllar sonra bu kez Ahmet Kaya besteledi bu şiiri.
Şu anda ilk beste neredeyse hiç anımsanmıyor, yalnızca Ahmet Kaya’nın şarkısı biliniyor.
Nedenleri incelenmeye değer. Nasıl oldu da ilk beste ortalıktan yok oldu, dinlenmez oldu?
Bir neden Ergüder Yoldaş’ın bestesinin daha batılı, Ahmet Kaya’nın bestesinin daha doğulu olması. Ahmet Kaya’nın şarkısını dinleyip çok sonra Nur Yoldaş’dan bu şarkıyı dinleyen birisinin ilk tepkisi “Biraz marş gibi olmuş” dedi. Haklı, özellikle ilk kısmı marş gibi geliyor.
Batılı şarkılarda şarkıcı çok daha gür bir sesle, neredeyse çığlık çığlığa söylüyor şarkısını. Şarkılarda bol bol inişler-çıkışlar görülüyor.
Doğulu şarkılarda şarkıcının çığlık çığlığa olması iyi karşılanmıyor; şarkı usul usul, sakin sakin söylenmeli. Müslüm Gürses de böyle yapıyor, Sıla da ya da aklınıza gelebilecek şarkıcılarımızın çoğu da.
Şimdi iki şarkıyı siz de dinleyin, siz de kendi kararınızı verin:
https://www.youtube.com/watch?v=EVwYvmoG8Ms
https://www.youtube.com/watch?v=JaZ_q4YD5qE
Deniz Gezmiş için bir değerlendirme okumak isterseniz o da burada:
https://muratyildirimoglu.wordpress.com/2014/11/13/deniz-gezmis-ile-hesaplasmak-2/
